ویژگیهای فکری مقام معظم رهبری اینگونه است:
قدرت تفکر راهبردی و استراتژیک؛
کل نگری در عین توجه به جزئیات؛
استقلال رأی به همراه مشورت با کارشناس؛
قدرت پیش بینی تحولات آینده ؛
مقام معظم رهبری بیش از دیگران به اصـولی از تفکـر راهبردی پایبند و عامل هستند. این اصول عبارتند از:
١ .تمرکز بر هدف
«حرکتهایی که بی اعتنا به آرمانها و بدون توجه به افقهای دوردسـت صـورت مـی گیـرد، غالباً به گمراهی و اشتباه می انجامد. بنابراین، باید از این زاویه نیز مـسیر طـی شـده و وضـع فعلی را بازنگری کنیم» (بیانات مقام معظم رهبری،۱۳۹۰/٧/۲۴).
٢ .توجه به راه میانبر
« تحریم اقتصادی با تکنولوژی تضاد دارد؛ زیرا «ممکن است جاده آسفالته را از جلوی انسان بگیرند؛ اما همیشه جاده آسفالته خوب نیست؛ گاه هم جاده ای که انسان بـه دسـت خـودش کشیده و مسیرش را روی آن طی می کند، برای محکم کردن عضلات انـسان خیلـی مفیـدتر است؛ گاه هم راه را میانبر می کند. جاده آسفالت هایی که دیگران کشیده اند، مـا را بـه جاهـایی می برد که کشنده های آن جاده می خواستند. اگر بخواهیم خودمان جاده بکشیم،گاهی جـاده میانبر می کشیم و راه میانبر می زنیم»(بیانات مقام معظم رهبری،۱۳۸۳/١٢/۵).
٣.فرصت جویی هوشمندانه
«وضعیتی که امروزه در دنیا هست، وضعیت تحـول اسـت. اوضـاع جهـان در حـال تبـدیل به شکل جدید و هندسۀ جدید است. توانایی ملت ایران، در تبدیل تهدید به فرصـت است. توصیه ای که ما همیشه به مسئولان و مدیران کشور می کنیم، [این است که] با حـزم و تدبیر عمل کنند. آن وقت می توانیم از هر تهدیدی یک فرصتی بـسازیم. بهـره گیـری بـیش از پیش از فرصت و استفاده مناسب و بهینه از فرصت ها بزرگتـرین شـکر اسـت» (بیانـات مقـام معظم رهبری، ۱۳۹۲/١/۱)
۴ .توجه به نقشۀ راه دشمن
« باتوجه به نقشۀ راه دشمن، مسلمانان باید با بصیرت و شناخت دشمن و نقشه هـای آن، نقـشۀ راه خود را که همان اتحاد و اتفاق و همکاری و همدلی است، به درستی بشناسند. امت اسلامی اعـم از ملتها، سیاستمداران و روشنفکران باید این نقشۀ راه دشمن را بشناسند تا بتواننـد در مقابـل آن تدبیر کنند و دچار عملکرد اشتباه نشوند» (بیانات مقام معظم رهبری ،۱۳۹۲/٨/۲۹)
۵ .ارزیابی ملی با نگاه به آینده
« محاسبه ملی هم یک کار بااهمیت و پرارزش است. خودمان را محاسبه کنیم، بـه خودمـان نگاه کنیم؛ آنچه را که بر ما گذشته است، بار دیگر مورد نظر قرار دهیم؛ از آن درس و عبـرت بگیریم، برای آینده بهره ببریم. البته ما که به عملکرد خودمان و برنامۀ گذشته و آینده خودمان نگاه می کنیم، نگاهمان باید واقع بینانه باشد؛ ارزیابی ما ارزیابی درسـتی باشـد» (بیانـات مقـام معظم رهبری، ۱۳۹۲/١/۱)
۶ .تمدن اسلامی، شاکله کلی اندیشۀ سیاسی مقام معظم رهبری
دراین زمینه، نقطـۀ عطـف بـسیاری از سـخنرانی هـای مقـام معظـم رهبـری از سال١٣٧٠، مضامینی از فرایند تحقق اهداف انقلاب اسلامی را در بر می گیرد.
مرحلۀ اول: ایجاد انقلاب اسلامی؛
مرحلۀ دوم: استقرار نظام اسلامی؛
مرحلۀ سوم: ایجاد دولت اسلامی؛
مرحلۀ چهارم: ایجاد کشور یا جامعۀ اسلامی؛
مرحلۀ پنجم: شکل گیری تمدن اسلامی.
براساس همین اصول راهبردی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای سال ۱۴۰۱ را با عنوان «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» نامگذاری کرده و مشخصاً بر دو وجه دانش‌بنیان بودن و اشتغال‌زاییِ تولید تأکید کرده‌اند: مطرح کردن یک چهره جدید از تولید ، تولیدی که دارای دو خصوصیت باشد: یکی اینکه اشتغال‌آفرین باشد، یکی اینکه دانش‌بنیان باشد. تولید دانش‌بنیان، متّکی به دانش، دانش جدید و پیشرفتهای علمی، و تولیدی که اشتغال‌آفرین باشد. البته همه‌ی تولیدها اشتغال‌آفرین است منتها بعضی از تولیدها با اینکه سرمایه‌گذاری‌اش انبوه است، اشتغال‌آفرینی‌اش آنچنان نیست. موضوعی که لازم است اولاً از برخوردهای شعاری و کلیشه‌ای مصون بماند و ثانیاً با جدیت در دستور کار سیاست‌گذاری و اقدام و عمل همگان، خصوصاً مسئولان و مدیران کشور و مشخصاً دست‌اندرکاران قوه مجریه قرار گیرد که در این صورت با حصول نتایجی همچون: «افزایش رشد اقتصادی، ایجاد اشتغال، کاهش تورّم، افزایش درآمد سرانه، ایجاد رفاه عمومی، افزایش اعتماد به نفس ملّی و ایجاد احساس عزتمندی» موجب خواهد شد ما در همه این هدف های اقتصادی‌مان یک تکان خوب، یک حرکت رو به جلوی محسوسی ان‌َشاءاللّه خواهیم داشت.