
یاداشت : خدیجه مسیبی پور_در بسیاری از نقاط دنیا، درختان مقدسی وجود دارند که با توجه به اعتقادات مردم، ارزش مضاعف یافتهاند و به عنصری قابلاحترام و در نگاه عموم، معجزهگر بدل شدهاند.
از سوی دیگر، وجود درختان برای پاکسازی هوا، بقای زمین، تامین بخشی از خوراک، جلوگیری از سیل، ایجاد فضای سبز، القای حس آرامش و نشاط و مواردی از این دست، بسیار حائز اهمیت است. از اینرو، درخت در نظر انسانها جایگاه ویژهای دارد و حدود ۱۵۰ سال است که روزی تحت عنوان «روز درختکاری» در تقویم رسمی اغلب کشورهای جهان به چشم میخورد.
بر اساس فرهنگ ایران باستان که هنوز بین زرتشتیان رواج دارد، هر فرد موظف بود در زمان تولد فرزند خود، نهالی (اغلب سرو) در زمین بکارد و نام کودک را بر آن بگذارد تا هر دو با هم رشد کنند. تاکید بر درخت سرو از این جهت بود که از گذشته تا به امروز، این درخت بهعنوان درختی همیشه سبز، جایگاه ویژهای در میان مردمان ایران زمین دارد. علاقه و احترام ایرانیان به درخت و درختکاری را در آموزههای کوروش کبیر نیز میتوان جست و جو کرد. چنانچه کوروش به هر مکانی وارد میشد، دستور به ساخت باغ و بوستان با درختان تنومند میداد که از آن با نام «پردیس» یاد میکنند. پاسارگاد را کهنترین باغ ایرانی میدانند که الگوی چهارباغ را در معماری ایرانی ماندگار کرد و فردوسی در شاهنامه خود از باغها و مرغزارهای اطراف آتشکده فیروزآباد سخن میگوید.
مورخان یونانی بر این عقیدهاند که از حدود سه هزار سال پیش، در اطراف خانههای اکثر ایرانیان باغهایی بود که سرمشق سایر ملل جهان شد. درخت در ادبیات فارسی نیز عنصر ویژهای است و مفاهیم گستردهای را در بر میگیرد. درخت در مفهوم ادبی، نشانهای از مرگ و حیات دوباره، مظهری از زندگی، نمادی از استقامت و پایداری و مواردی از این دست است. حافظ شیرازی در مصرع «درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد» ماهیت درخت را به صلح و دوستی و آشتی پیوند میزند و سهراب سپهری، نور و عرفان را در وجود درخت میبیند و خالق خویش را «پای آن کاج بلند» جستوجو میکند.
در اسطورهشناسی و فرهنگ عامه نیز درخت عنصر پایدار و ویژهای به حساب میآید و سایهسار امن آن، موهبتی برای آسایش و آرامش معرفی میشود؛ تا جایی که این موهبت، به صفت ارزندهای برای بزرگان و افراد خاص بدل شده و شکل اخلاقی به خود گرفته است. ازاینرو، میتوان گفت که علاقه ایرانیان به وجود درخت، فرهنگ درختکاری و ساخت باغ و باغچه، قدمتی به درازای تاریخ و فرهنگ این مرز و بوم دارد. فرهنگی که نسل به نسل ادامه پیدا کرده و امروزه، هر سال در نیمه اسفندماه با هدیه نهالی به طبیعت، گرامی داشته میشود تا نسلهای بعد نیز از این نعمت و موهبت، بینصیب نمانند. قدمت برگزاری آیینی ویژه درختکاری در کشور، به سال ۱۳۱۴ خورشیدی بر میگردد.
این جشن در روز ۲۴ اسفند ماه برگزار میشد؛ اما در سال ۱۳۳۷ خورشیدی تاریخ آن را به روز اول آذرماه تغییر دادند. در نهایت و در سال ۱۳۴۶ خورشیدی، تصمیم گرفتند که ۱۵ اسفند هر سال را به روز درختکاری اختصاص دهند و تا امروز ادامه پیدا کرده است.